ویژه سالگرد آزادسازی خرمشهر ـ 2

ویژه سالگرد آزادسازی خرمشهر ـ 2

 آزادسازی خرمشهر; موضع برتری جمهوری اسلامی

گفت و گوی اختصاصی با امیر سرتیپ دوم ستاد جمشید فرقانی ; رئیس بازرسی نیروی زمینی ارتش
بخش نخست
اشاره : تردیدی نیست که آزادسازی خرمشهر عزیز نقطه عطفی بود در دوران دفاع مقدس عملیاتی که با به ثمر نشستن آن خون تازه در رگ رزمندگان و فرماندهان جاری شد و قلب امام نیز شاد گردید.
در بیست و ششمین سالگرد آزادسازی شهر خون ; خرمشهر عزیز با امیر سرتیپ دوم ستاد جمشید فرقانی ; ریاست محترم بازرسی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی گفت وگویی ترتیب دادیم که ضمن تقدیر و تشکر از روابط عمومی نیروی زمینی ارتش که مقدمات این مصاحبه را فراهم نمودند از نظر شما علاقمندان می گذرانیم .
در آستانه سالگرد آزادسازی خرمشهر قرار داریم ضمن تقدیر و تشکر از جنابعالی که فرصت دادید تا در زمینه خرمشهر از اشغال تا آزادسازی آن گفت و گو نمائیم خوب است در ابتدا خودتان را معرفی نموده و از انگیزه تان برای ورود به ارتش بفرمائید.
بسم الله الرحمن الرحیم . الحمدلله رب العالمین . اینجانب سرتیپ دوم ستاد جمشید فرقانی هستم . سال 1358 وارد ارتش شدم . مطمئنا کسی که وارد ارتش و نیروهای مسلح می شود اولین هدفش سربازی کردن است و در حقیقت پیش مرگ مملکت و نظام شدن . به خصوص اینکه ما انگیزه های انقلابی هم داشتیم و بحث پیروزی و حفظ انقلاب بود. و همچنین فرمانی که حضرت امام (ره ) فرمودند که : جوانان بروند و دانشگاه افسری را پر نمایند ما هم مثل بقیه دوستان و هم دوره ای ها وارد ارتش شدیم . و از سال 1358 در خدمت نظام مقدس جمهوری اسلامی هستیم .
زمانی که جنگ آغاز شد شما کجا بودید
زمان آغاز جنگ ما دانشجو بودیم و به خاطر شرایط خاصی که ایجاد شده بود سردوشی مان دیر نصب شد که طولانی ترین دوره سردوشی گرفتن دوره ما بود . معمولا حداکثر سه ماهه سردوشی می گرفتند ولی برای ما حدود 9 یا 10 ماه طول کشید . در خاطرم هست روزی که جنگ شروع شد ما آماده بودیم که برویم سر کلاس ساعت 2 بعدازظهر بود که حمله شروع شد و هواپیماهای عراقی آمدند و همزمان ضد هوایی ها شروع به کار کردند فرمانده گروهان ما هم امیر کبریتی فعلی ستوان کبریتی آن موقع بود. به ایشان گفتیم : این سر و صدا چیه ایشان گفت : مال میدان تیر پشت است . تا اینکه چند تا هواپیما از روی سر ما رد شدند که ما آنجا متوجه شدیم بله جنگ آغاز شد.
بعد از این ماجرا چه کردید
اتفاقا اوایل جنگ ما وظیفه سنگینی به عهده داشتیم . شما می دانید نگهبانی دادن سخت است . آن زمان دانشجویانی که سردوشی داشتند رفتند جبهه و گردان ما ماند در دانشگاه لذا یک شب گشتی می شدیم یک شب پاسداری می دادیم و یک شب هم نگهبان آسایشگاه بودیم . بعد چند سازمان به ما دادند که عمده وظیفه ما در این سازمان ها این بود که نیروهای مردمی را آموزش دهیم .
سه تا سازمان داشتیم یک سازمان سازمان رزم خودمان بود یک سازمان هم مانند تیم های نوهد شدیم تا کادر نیروهای مردمی را تشکیل بدهند.
یک سازمانی هم داشتیم که هم احتیاط و هم نیروهای مردمی می آمدند تا ادغام شویم تا آموزش ببینند برای اعزام به مناطق مورد نیاز.
آن زمان آموزش نیروهای احتیاط هم به عهده ما بود. و آنها می آمدند به دانشگاه افسری ما هم در غالب هیئت های استادی در هر قسمت 2 ـ3 نفر مشغول آموزش مردم می شدیم مانند اسلحه شناسی موانع تاکتیک و آموزش هایی که مورد نیاز اولیه در میدان رزم بود .
با توجه به تلاش نیروی زمینی ارتش در روزهای اولیه دفاع و مقاومت چگونگی دفاع و ایستادگی و روند اولیه جنگ را تشریح کنید
پس از تجاوز ددمنشانه رژیم بعث عراق در تاریخ 31 شهریور1359 رزمندگان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران جزو اولین یگان های نظامی بودند که به دفاع جانانه ای از میهن اسلامی برخاستند و از آنجا که با شرایط غافلگیر کننده ای رو به رو شده و در درون سازمان نیز تحت شرایط خاص پس از پیروزی انقلاب دستخوش تحولاتی در زمینه بازسازی و سازماندهی بودند عملا پیش بینی های لازم را برای مقابله با تهدیدات احتمالی به عمل نیاورده و آمادگی لازم را جهت درگیری تمام عیار نظامی نداشتند. در این موقعیت نیروی هوایی تنها پشتیبان موجود برای نیروهای زمینی در تمامی منطقه نبرد بود و به همین دلیل در خواست پشتیبانی هوایی هر لحظه افزایش می یافت .
در روز اول مهر ماه دشمن موفق شد نیروهای ایرانی مستقر در مرز را مجبور به عقب نشینی کند و در این روز نبرد هوایی در داخل مناطق عملیاتی دزفول ـ اندیمشک شروع شد و دشمن به صورت مستمر حملات هوایی خود را به پادگان ها و تاسیسات نظامی اجرا می کرد که در نتیجه موجب بروز تلفات و ضایعات زیادی شد. اگر چه مقاومت و پایمردی نیروهای ایران اسلامی در مقابل تجاوز لشکرهای مجهز و آماده عراق نتوانست از پیشروی دشمن جلوگیری کند. لیکن تحمل فشارهای اولیه و مقاومت نیروهای موجود ارتش عراق را که قصد داشت سه روزه به هدف های خود در خوزستان دست یابد به تامل واداشت تا در محاسبات و برآوردهای خود تجدید نظر کند. در این مهم نه تنها نیروی زمینی مصمم بود بلکه سایر نیروهای ارتش نیز به اقدام های موثری دست زدند که از آن جمله انجام عملیات توسط خلبانان شجاع و حماسه آفرین نیروی هوایی ارتش و هواپیمایی نیروی زمینی در نخستین ساعات بامداد روز اول مهرماه با به پرواز درآوردن 200 فروند هواپیمای جنگنده و بالگرد بود که حمله گسترده ای را از راه هوا آغاز کردند .
نیروهای مردمی از چه زمانی وارد جبهه ها شده و به نیروهای ارتش پیوستند
نیروهای مقاومت در مقابل یورش یگان های عراق عبارت بودند از نیروی زمینی عناصری از ژاندارمری تکاوران دریایی و عده محدودی از نیروهای تازه سازمان یافته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به تازگی تشکیل شده بودند اما پس از عملیات چهارم مهر ماه که با همین ترکیب یورش همه جانبه ای علیه نیروهای عراق را سازماندهی و اجرا کردند نتیجه آن تحمیل خسارات سنگین به ارتش عراق بود. افراد دشمن که انتظار چنین عملیاتی را تحت آن شرایط نداشتند بدون هرگونه مقاومتی دست به فرار زدند.
پس از این تهاجم دلیرانه 30 دستگاه تانک و نفربر رها شده عراقی به دست رزمندگان ایرانی افتاد . مردم با آگاه شدن از این پیروزی تهییج شده و گروه گروه به صف رزمندگان پیوستند و بدین ترتیب حضور نیروهای مردمی در صحنه نبرد بیشتر شد و از آن به بعد ستاد نیروهای مردمی در مسجد جامع خرمشهر تشکیل و رزمندگان مردمی برای عقب راندن نیروهای متجاوز عراقی با سازماندهی نیروی زمینی بسیج شدند.
ادوات سلاح ها و تجهیزات نظامی چگونه در اختیار نیروهای مردمی قرار می گرفت و این سلاح ها را به چه نحوی به کار می بردند
بعد از آنکه عناصرمردمی به نیروهای ارتش پیوستند با انواع سلاح هایی که نیروی زمینی در اختیار داشت تجهیز شده و با دشمن به نبرد برخاستند و در آن روزهای کم نظیر و تاریخی نیروهای مردمی به مراکز نظامی مراجعه و درخواست جنگ افزار می کردند و سلاح گرفته یا نگرفته عازم جبهه جنگ می شدند. اگر هم اسلحه ای نداشتند از جنگ افزارهای غنیمتی که توسط نیروی زمینی و سایر نیروهای نظامی مستقر در منطقه به دست آمده بود استفاده می کردند.
کنترل هدایت و راهنمایی عملیات مردمی در روزهای پیوستنشان به جبهه ها چگونه بود
زمانی که نیروهای مردمی به برادران ارتش پیوستند مدیریت سازماندهی و به کارگیری نیروهای مردمی با دشواریهای فراوانی رو به رو بود و مسئولان منطقه نتوانستند از نیروی پرتوان موجود بهره لازم را برای انهدام دشمن ببرند. در این زمان نیروی زمینی در به کارگیری عناصر مردمی نقش موثر خود را ایفا و آن دسته از مردم که تمایل شرکت در عملیات های محدود ماه های اول جنگ را داشتند تحت فرماندهی یگان های ارتش سازماندهی شدند.
چرا خرمشهر سقوط کرد
یکی از روزهای تلخ رزمندگان نیروی زمینی و سایر نیروهای موجود در منطقه سقوط خرمشهر بود. در دفاع از خرمشهر تمام نیروهای رزمنده حضور فعال داشتند و هر کدام در حدود توانایی های خود سهمی را عهده دار بودند اما آن عامل مهم که باید این نیروها را یک سو و هماهنگ می کرد و تدبیری صحیح و منطقی بر اساس نیاز عملیاتی به کار می برد یعنی « مجموعه سیستم فرماندهی کنترل و ارتباط » ضعیف بود زیرا فرماندهی کل نیروهای مسلح به عهده رییس جمهور وقت بود و وی از عناصر دست نشانده غرب به سرکردگی امریکا محسوب می شد.
عامل دیگر سقوط خرمشهر به تصرف در آوردن پل خرمشهر توسط نیروهای عراقی بود که باعث شد ارتباط بین رزمندگان داخل شهر با نیروهای پشتیبانی در مرکز آبادان قطع شود و عملا رساندن مهمات و سایر مایحتاج به رزمندگان داخل شهر امکان پذیر نشد و بالاخره در سوم آبان ماه 1359 خرمشهر سقوط کرد .
در زمان مقاومت و ایستادگی رزمندگان تا سقوط خرمشهر نیروهای مردمی در کنار رزمندگان نیروی زمینی چه نقش و تاثیری در دفاع و مقاومت داشتند
در روز پنجم مهر ماه از آنجا که دشمن از دو محورغربی و شمالی نیروهای مدافع را تحت فشار قرار داده بودند ساعت به ساعت فشار افزایش می یافت به گونه ای که احتمال سقوط خرمشهر در همان روز قطعی به نظر می رسید اما نیروهای مردمی در کنار رزمندگان ارتش و سپاه در مقابل دشمن پایمردی کردند و در اثر همین مقاومت شجاعانه وایثارگرانه بود که توانستند بیش از یک ماه در مقابل دشمن مقاومت کرده ودشمن را وادار کنند در کلیه برآوردهای خود تجدید نظر کند.
موفقیت و پیروزی ها در آزادسازی خرمشهر به چه عوامل و دلایلی برمی گردد
در عملیات بیت المقدس کمک های بی دریغ مردمی جهاد سازندگی امکانات و مقدورات سازمان ها نهاد هاو ارگان های دولتی در پشتیبانی از نیروهای بسیج مردمی و سپاه پاسدارن و ارتش جمهوری اسلامی ایران بسیار موثر بود وکمبود خودروهای سنگین ترابری با استفاده از امکانات جهاد سازندگی و کمک های مردمی برطرف شد. از سوی دیگر شرکت مخابرات ایران با استقرار خطوط تلفنی بین قرارگاه کربلا با تهران و سایر نقاط کشور و همچنین واگذاری این قبیل خطوط تلفنی به تعدادی از قرارگاه های یگان های عملیاتی شبکه ارتباطی را توسعه داد. این اقدام شرکت مخابرات ضمن تسهیل ارتباط بین قرارگاه های عملیاتی این امکان را به وجود آورد تا رزمندگان اسلام بتوانند از درون سنگر با خانواده خود در تماس باشند که این عامل از نظر افزایش بعد روحی و توان رزمی تاثیر بسزایی در موفقیت ها و پیروزی عملیات ها داشت اما وجود امکانات پای کار آمده و نیروهای بسیاری که برای مبارزه و جهاد آماده شده بودند به اندازه تفضل الهی کارساز نبود. درحقیقت این انوارروحانی و ملکوتی خداوند رحمان بود که به موفقیت ها ی بی شمار ختم می شد. همانگونه که در قرآن کریم وعده داده است : « کم من فئه قلیله غلبت فئه کثیره باذن الله و الله مع الصابرین » .
علل ناکامی دشمن در دستیابی به اهدافش در خاک ایران را بیان کنید.
تنزل و تزلزل شدید روحیه و عدم میل و انگیزه برای جنگیدن ترس از هجوم نیروهای ایرانی تمایل به اسارت و فرار خستگی و فرسودگی در اثر طولانی شدن جنگ و بی علاقگی نسبت به ادامه توقف در خاک کشور ایران از جمله نقاط ضعف نیروهای دشمن بود.
از هم پاشیده شدن سریع سیستم های پدافندی و کنترلی دشمن با اولین هجوم نیروهای جمهوری اسلامی علی رغم داشتن امکانات طرح ها تجهیزات و مواضع مناسب و مستحکم و همچنین اخبارحاکی از سو رفتار وخشونت افسران با زیردستان وجود تبعیض بین افسران و پرسنل بعثی و با سایرین نیز از موجبات دلسردی و تنزل روحیه نیروهای عراقی به شمار می آمد که به تمام این موارد می توان ضعف ایمان و عدم دلبستگی معنوی به فرماندهی را نیزکه بیشترین عامل را به خود اختصاص می داد اضافه کرد.
عملیات بیت المقدس چه نشانه هایی از نوآوری و ابتکار داشته است
نوآوری های اتفاق افتاده در این عملیات عبارت بودند از : بهره گیری مناسب و منطقی از نیروها امکانات تجهیزات و از همه مهمتر بهره برداری از اصل غافلگیری به عنوان تاثیرگذارترین عامل در موفقیت عملیات زمان و مکان مناسب عملیات حجم بالای نیروها و پیش بینی تمهیدات لازم در کنار رهبری مقتدرانه و ایمان برخاسته از اعتقاد نیروها به جهاد فی سبیل الله یک نوآوری نظامی نه در سطح منطقه بلکه در سطح جهان بود که در کلیه نبردهای طول تاریخ هرگز به وقوع نپیوسته و نخواهد پیوست . دستاوردهای نظامی و سیاسی عملیات بیت المقدس بسیار عظیم بود زیرا با پیروزی این نبرد جنگ ایران و عراق وارد مرحله جدیدی شد; مرحله ای که عراق در وضعیت انفعالی و جمهوری اسلامی ایران در موضع برتر نظامی قرار گرفت .
دولت عراق در پیامد این عملیات به درستی دریافت که دستیابی به اهداف توسعه طلبانه و تجاوز کارانه اش در خلیج فارس اروندرود و خوزستان امری غیرممکن است و به دلیل از دست دادن خرمشهر دستور عقب نشینی عمومی از سایر مناطق اشغالی را صادر کرد لیکن با هدف عوام فریبی از دست دادن خرمشهر را یک عقب نشینی تاکتیکی عنوان کرد.
در روز اول مهر ماه دشمن موفق شد نیروها ایرانی مستقر در مرز را مجبور به عقب نشینی کند و در این روز نبرد هوایی در داخل مناطق عملیاتی دزفول ـ اندیمشک شروع شد و دشمن به صورت مستمر حملات هوایی خود را به پادگان ها و تاسیسات نظامی اجرا می کرد که در نتیجه موجب بروف تلفات و ضایعات زیادی شد
یکی از عوامل سقوط خرمشهر به تصرف در آوردن پل خرمشهر توسط نیروهای عراقی بود که باعث شد ارتباط بین رزمندگان داخل شهر با نیروهای پشتیبانی در مرکز آبادان قطع شود و عملا رساندن مهمات و سایر مایحتاج به رزمندگان داخل شهر امکان پذیر نشد و بالاخره در سوم آبان ماه 1359 خرمشهر سقوط کرد